W dobie kryzysu, warto pamiętać, iż jednym z podstawowych motywów podjęcia pracy jest chęć uzyskania wynagrodzenia. Przepisy Kodeksu pracy chronią wynagrodzenie w sposób szczególny, uznając je za główne źródło utrzymania pracownika oraz członków jego rodziny.
KP nakłada na pracodawcę szereg obowiązków związanych z wypłatą wynagrodzenia, a w przypadku ich niedopilnowania - przewiduje kary dla pracodawcy oraz określa prawa pracownika związane z zaistniałą sytuacją.
Pracodawca nawiązując stosunek pracy z pracownikiem, zobowiązuje się do zatrudnienia go za wynagrodzeniem. Przepisy KP uznają więc, iż podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest terminowa wypłata wynagrodzenia.
Pracodawca musi wypłacać wynagrodzenia w stałym i z góry ustalonym terminie (art. 85 § 1 i art. 86 §1 KP.).
Jeżeli spóźni się choć jeden dzień, pracownicy mogą żądać od niego odsetek ustawowych za zwłokę. Odsetki należą się pracownikowi bez względu na powód opóźnienia - brak środków finansowych, awaria systemu księgowego/bankowego, zły numer rachunku bankowego podany na przelewie czy przelot UFO. Zgodnie z przepisami - nie ma znaczenia, dlaczego nastąpiło opóźnienie wypłaty wynagrodzenia i czy pracownicy ponieśli z tego powodu jakieś szkody - ważny jest wyłącznie fakt spóźnienia.
Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy pracownik z własnej winy nie odbiera wynagrodzenia. Pracodawca musi pozostawić więc środki do dyspozycji pracownika w ustawowym terminie lub w terminie przewidzianym w umowie o pracę lub wewnętrznym regulaminie wynagrodzeń. Warto nadmienić, iż pracodawca nie ma obowiązku wymagać od swoich pracowników posiadania rachunku bankowego. Fakt jego posiadania może ułatwić rozliczenia, ale nie jest obowiązkiem pracownika.
W dowolnej chwili pracownik może złożyć pracodawcy pisemną dyspozycję dotyczącą wypłaty wynagrodzenia w formie bezgotówkowej - a więc przelewem na wskazane pisemnie konto bankowe. Pracownik wybiera bank, podaje numer konta. W takich przypadkach pracownik powinien mieć możliwość dysponowania środkami z konta w terminie wypłaty wynagrodzenia. Wynagrodzenie bowiem uznaje się za wypłacone, jeżeli pozostawiono pracownikowi do dyspozycji środki z tego wynagrodzenia w przewidzianym terminie.
Jeśli pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia w terminie, pracownikom należą się odsetki ustawowe (obecnie 13% w skali roku, art. 481 § 1 kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 k.p.). Nie musi z tym żądaniem jednak kierować się do sądu, wystarczy, że będzie domagał się ich bezpośrednio od pracodawcy. W przypadku odmowy, dopiero potem może skierować sprawę do sądu.
Co najważniejsze - odsetki przysługują pracownikowi także za tą część zobowiązania, w której pracodawca naliczył składki ZUS i zaliczkę na podatek dochodowy. A więc odsetki nalicza się od kwoty brutto wynagrodzenia, nie netto.
Nabycie uprawnienia do odsetek jest niezależne od przyczyny opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia. Pracodawca będzie zobowiązany do ich zapłaty także wówczas gdy nie ponosi winy za nieterminową wypłatę.
Roszczenie o wypłatę odsetek przedawnia się po upływie trzech lat od daty, w której wynagrodzenie powinno zostać wypłacone.
Inaczej jest w przypadku, kiedy pracownik poniesie szkodę na skutek niewypłacenia w terminie pensji. Ma prawo wówczas domagać się także odszkodowania. Wówczas pracownik musi wystąpić sądownie o jego wypłatę i udowodnić szkodę. Pracodawca będzie zobowiązany naprawić szkodę. (art. 300 KP oraz art. 471 KC).
W przeciwieństwie do zapłaty odsetek, może jednak uwolnić się od zapłaty odszkodowania - gdy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie np. z powodu niezależnych zdarzeń losowych. (art. 300 KP oraz art. 471 KC).
Wyroki dotyczące wypłaty wynagrodzenia, odsetek oraz naprawienia szkody przez pracodawcę są opatrzone klauzulą natychmiastowej wykonalności.
Kodeks Pracy przewiduje dodatkowo sankcje dla pracodawcy, który spóźnia się z zapłatą wynagrodzenia. Sankcje te mają charakter karny. Za niedopełnienie obowiązku, pracodawcy grozi grzywna w wysokości od 1 do 30 tys. zł. (art. 282 § 1 pkt 1 KP).
Sankcja dotyczy niewypłacenia wszystkich składników wynagrodzenia pracownika (np. premii), nie tylko podstawowego wynagrodzenia zasadniczego.
Pracodawcy grozi także grzywna, jeżeli popełnia inne wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
Odpowiedzialność za nieterminową wypłatę wynagrodzenia ponosi pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu, uprawniona do podejmowania decyzji w sprawie opóźnionej wypłaty wynagrodzenia np. księgowa.
