Pirackie programy w firmie

Wykorzystanie dzieła bez zgody autora stanowi naruszenie jego praw. Dotyczy to zarówno rozpowszechniania bez uprawnienia, jak i wbrew warunkom umowy. Często spotykanym przykładem tego typu działań wśród przedsiębiorców jest wykorzystywanie programów niekomercyjnych w ramach prowadzonej działalności (wraz z instalowaniem programu przeznaczonego wyłącznie do użytku domowego w komputerze firmowym) lub instalowanie oprogramowania na większej liczbie stanowisk pracy, niż przewiduje to umowa.

Jeżeli użytkownik korzysta z programów komputerowych niezgodnie z umową licencyjną, narusza tym samym prawa autorskie do oprogramowania i popełnia przestępstwo określone mianem piractwa komputerowego. Charakter odpowiedzialności oraz rodzaj kary za popełnione czyny zależą od konkretnej sytuacji. Zastosowanie mają tutaj przepisy kodeksu karnego oraz ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 116 przewiduje za takie zachowanie grzywnę, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności do lat 2. Jeżeli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, kara jest znacznie surowsza – grozi w tym przypadku już pozbawienie wolności do 3 lat. Natomiast gdy czyny te dokonywane są nieumyślnie,  podlega on grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawieniu wolności do roku.

Dodatkowo producent oprogramowania, którego prawa naruszono, może wystąpić z szeregiem roszczeń (art. 79 wcześniej wspomnianej ustawy). Ma on prawo żądać zaniechania korzystania z programu, bądź naprawienia szkody poprzez zapłatę odszkodowania w wysokości dwukrotności wynagrodzenia, które przysługiwałoby za udzielenie licencji za taki program. W przypadku zawinionego naruszenia praw może on ubiegać się o jeszcze wyższą kwotę.

W kodeksie karnym (art. 293) za czyny zabronione, związane z szeroko rozumianym nielegalnym oprogramowaniem, grozi grzywna, kara ograniczenia wolności do 12 miesięcy oraz kara pozbawienia wolności na okres od 3 miesięcy nawet do 5 lat (w zależności od wagi sprawy). Inną bardzo dotkliwą konsekwencją może być zajęcie nośników z nielegalnym oprogramowaniem.

Ponadto należy pamiętać, że to pracodawca ponosi zawsze odpowiedzialność za zainstalowane w firmowych komputerach oprogramowanie. Na mocy kodeksu pracy (art. 120 § 1) to właśnie on zobowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika (bez względu na to, czy pracownik dokonał czynu zabronionego bez wiedzy i zgody pracodawcy). Zatem jeśli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, powinien stosować szczególne środki ostrożności. Informację o zakazie instalacji jakiegokolwiek oprogramowania na firmowym komputerze warto jest przekazać pracownikowi w formie pisemnego pouczenia na piśmie. Dodatkowo należy przeprowadzać okresowe kontrole. Inną bardzo skuteczną metodą jest blokada uniemożliwiająca instalację (stworzenie indywidualnych kont dostosowanych do zakresu zadań z uprawnieniami administratora). Za naruszenie zasad pracodawca możne  pociągnąć pracownika do odpowiedzialności materialnej, a nawet go dyscyplinarnie zwolnić.