Wartość początkowa środka trwałego

Poprawnie ustalona wartość początkowa środków trwałych ma wpływ na wysokość odpisów amortyzacyjnych, które w przyjętej stawce amortyzacji dla danego środka trwałego stanowią koszt uzyskania przychodu. Istotne jest więc, aby określić ją w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami, nie zaniżając ani nie zawyżając rzeczywistych kosztów.
Wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (WNiP) ustala się w zależności od sposobu ich nabycia.

1. Zakup środka trwałego
Przy zakupie środka trwałego na firmę wartością początkową jest cena nabycia z dokumentu zakupu. Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek ten nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o VAT. W przypadku importu cena nabycia obejmuje także cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.

Cenę nabycia lub koszt wytworzenia odpowiednio zmniejsza się lub zwiększa o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Wartość środków trwałych nabytych lub wytworzonych we własnym zakresie zwiększa się także o koszty związane z wydatkami poniesionymi na ich montaż.

2. Wytworzenie środka trwałego we własnym zakresie
Na wartość początkową majątku, który został wytworzony we własnym zakresie, składa się koszt jego wytworzenia. Z kolei w świetle updof kosztem wytworzenia jest wartość zawarta w cenie nabycia zużytych do wytworzenia środków trwałych rzeczowych składników majątku i wykorzystania usług obcych, kosztów wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi (ZUS) i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

2.a. Wytworzenie wartości niematerialnej w ramach umowy o dzieło lub zlecenie.

Częstą sytuacją jest wytworzenie wartości niematerialnej – głównie szeroko rozumianych programów komputerowych – na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło z wykonawcą (informatykiem). Tak powstały program nie jest wprowadzany do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych i nie podlega amortyzacji. Kosztem firmy są rachunki przedstawione przez wykonawcę.

Uwaga
Cenę nabycia lub koszt wytworzenia odpowiednio zmniejsza się lub zwiększa o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Wartość środków trwałych nabytych lub wytworzonych we własnym zakresie zwiększa się także o koszty związane z wydatkami poniesionymi na ich montaż.
Do kosztu wytworzenia środka trwałego nie można zaliczyć pracy własnej, małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. W przypadku wytworzenia we własnym zakresie wartości niematerialnej i prawnej kosztem nie będzie także wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło podatnika.

Cenę nabycia lub koszt wytworzenia stosuje się np. przy inwestycji w obcym środku trwałym. Artykuł: http://blog.ifirma.pl/2009/08/inwestycja-w-obcym-srodku-trwalym/

3. Środek trwały otrzymany w nieodpłatny sposób (darowizna, spadek)
W sytuacji nieodpłatnego nabycia środka trwałego za wartość początkową uznaje się wartość rynkową z dnia nabycia lub wartość z umowy darowizny, jeśli jest ona mniejsza od wartości rynkowej. Jeśli środek trwały wymaga dodatkowych nakładów, koszty montażu zwiększają jego wartość początkową. Datą nabycia przy darowiźnie i nieodpłatnym przekazaniu będzie to data dokonania czynności przenoszącej własność środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. W przypadku spadku będzie to najczęściej data jego otwarcia.

4. Środek trwały wniesiony aportem
Aportem wnoszone są składniki majątku do nowo otwartej spółki przez współwłaściciela (współudziałowca). Wspólnicy w umowie ustalają formę wkładu, jest to aport lub wpłata kapitału zakładowego firmy. W przypadku aportu wartością początkową środka trwałego będzie cena rynkowa sprzedaży z dnia wniesienia.

Uwaga

Przy wprowadzaniu środka trwałego, który podlegał amortyzacji w poprzedniej działalności wspólnika, wartość początkowa jest taka, jaką przyjęto na potrzeby amortyzacji w pierwszej firmie. Odpisy amortyzacyjne dokonywane w spółce będą kontynuacją dotychczasowych odpisów, czyli uwzględnia się wartość odpisów naliczonych w pierwszej firmie.

5. Otrzymanie środka trwałego w związku z likwidacją osoby prawnej oraz wartość początkowa środków trwałych u przedsiębiorców łączonych, dzielonych i przekształcanych
W razie otrzymania środka trwałego w związku z likwidacją osoby prawnej za wartość początkową z zastrzeżeniem art. 22g ust. 14b – uważa się ustaloną przez podatnika wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.
Jeżeli osoba prawna, która jest likwidowana, wniosła niegdyś otrzymywane środki trwałe i WNiP jako wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wówczas wartość początkową ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji podmiotu o zmienionej formie prawnej, podzielonego lub połączonego.

W razie zmiany formy prawnej, połączenia albo podziału przedsiębiorstw dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów, z których wynika, że przedsiębiorstwo powstałe w wyniku takiej zmiany, podziału lub przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa o zmienionej formie prawnej, dzielonego lub połączonego, wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji (wykazie) przedsiębiorcy o zmienionej formie prawnej, dzielonego albo połączonego.

Pozostałe sytuacje, w których ustalana jest wartość początkowa w świetle updof

Przekazanie prywatnego majątku do działalności gospodarczej
Podatnik sam decyduje o zaliczeniu składników stanowiących majątek prywatny osoby fizycznej do środków trwałych w firmie; prywatny majątek można wnieść z dniem rozpoczęcia działalności lub w trakcie prowadzenia działalności. Środki trwałe wprowadza się na podstawie oświadczenia o przekazaniu ich na działalność gospodarczą.

Przekazanie środka trwałego stanowiącego współwłasność podatnika
W przypadku gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

W związku z powyższym, jeżeli w działalności gospodarczej wykorzystywany będzie środek trwały, który ma kilku współwłaścicieli, to odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w wysokości ustalonej od wartości początkowej środka trwałego – w całości przy wspólnocie majątkowej lub proporcjonalnie w pozostałych sytuacjach.

Ulepszenie ŚT
Wartość początkowa środków trwałych może być zwiększona, jeśli zostały poniesione nakłady uznane za ulepszenie. Środki trwałe wprowadzone do majątku firmy uznaje się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację czy modernizację przekracza w danym roku kwotę 3500 zł. Ulepszenie jest kosztem uzyskania przychodów poprzez zwiększone odpisy amortyzacyjne.
Zmniejszenie wartości ŚT
W sytuacji odłączenia składnika środka trwałego na stałe, zmniejsza się wartość początkową środka trwałego. Odpisy zostają zmniejszone od następnego miesiąca, po odłączeniu składnika o wartość, jaką stanowi różnica ceny nabycia odłączonej części a sumą dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych wyliczanych wg określonej metody amortyzacyjnej.